Süper Uygulamalar

Superapp ya da yazının bundan sonraki kısmında bolca kullanacağım “süper uygulamalar” da son yılların gözde, sık kullanılan kelimelerinden. Mobil uygulaması olan her firma süper uygulama olma derdinde. Haksız da değiller. Ben de uzun zamandır araştırdığım, üzerine okumalar yaptığım bu süper uygulamalar hakkında yazmak istedim. Süper uygulamalar nedir, ne değildir, avantajları, dezavantajları, burada tutar mı kısaca değinmeye çalışacağım.

Süper uygulamadan bahsedip de ilk defa nerede nasıl kullanılmış değinmesem olmaz. Her ne kadar bugünkü manada kullanılmamış olsa da terim olarak ilk defa, bir zamanların fırtına gibi esen kendi işletim sistemi ile son derece prestijli cep telefonu Blackberry kurucusu Mark Lazaridis tarafından kullanılıyor. 2010 yılında Mobil Dünya Kongresi’nde yaptığı konuşmada süper uygulamalar için “Onları kullanmaya başladığınızda, daha önce onlarsız nasıl yaşadığınızı merak ettiğiniz uygulamalardır.” şeklinde bir tanımlama yapıyor. Ancak Lazaridis bu konuşmasında BlackBerry daha doğrusu BlackBerry işletim sistemi RIM merkezli bir süper uygulama ekosisteminden bahsediyor. Bugünkü manada ise süper uygulamalar hatta normal mobil uygulamalar dahi işletim sistemine bağımlı uygulamalar olmadığından Lazaridis’in tanımından bu noktada ayrılıyor.

Günümüzde süper uygulama deyince ilk akla gelen uygulamalar Asya menşeili uygulamalar. Bunlar, WeChat, AliPay, Grab, PayTM, Go-Jek, Meituan,Kakao.

Bu uygulamaları “süper” yapan nedir?
Bu uygulamalar neden Asya’da ortaya çıkmış?

2.sorudan başlayalım. Asya ülkelerinde gerek internet altyapısı, gerekse devlet politikaları “mobil öncelikli” bir anlayışı hakim kılıyor. Çin’de QR kod ile ödeme ne kadar ileri aşamadıysa kredi kartı kullanımı o kadar geride. Bundan dolayı da pek çok ödeme noktasında mobil ödeme ile işlemler tamamlanabiliyor. Benzer şekilde Asya ülkelerinde mobil kullanımı PC kullanımından çok çok daha yaygın. İnternet ile tanışma PCden ziyade mobil telefonlar üzerinden oluyor. Bundan dolayıdır ki süper uygulamalar da “mobil öncelikli” bir strateji hızlı yol alabildiler. İnternet altyapısının çok iyi olmaması, PC kullanım düşüklüğü, mobil telefonlara indirilen onlarca mobil uygulamayı yönetmenin zorluğu, onlarca uygulamanın telefon hafızasında kaplayacağı yer, farklı işler için sürekli olarak benzer süreçlerden geçiyor olmak kullanıcıları süper uygulamalara yönlendirdi. İşte tam bu noktada bu uygulamaları neyin “süper” yaptığı sorusuna geçebiliriz.

Süper uygulamalara baktığımda aşağıdaki hizmetlerin pek çoğu ortak olarak görünüyor:

1. Sosyal Platform
Süper uygulama deyince akla gelen WeChat yola bir mesajlaşma uygulaması olarak çıkmıştı. Benzer şekilde Güney Koreli süper uygulama Kakao da bir mesaj uygulaması idi. Diğer kullanıcılarla sohbet etmek, paylaşmak ve etkileşim kurmak uygulamanın vazgeçilmez olması, günlük olarak kullanılması için çok önemli bir fonksiyon. Başlangıçta çok ciddi bir kullanıcı kitlesine ulaştıktan sonra her iki uygulama da ekledikleri yeni uygulamalar için ekstra bir efor sarf etmeden “süper” olma yoluna gitmişler.

2. E-Ticaret Hizmetleri
Bugün artık alış veriş ve e-ticaret birbiriyle bu kadar özdeşleşmişken bir süper uygulamanın bu hizmeti barındırmaması düşünülemez bile.

3. Ulaşım Hizmetleri
Özellikle büyük şehirlerde bir yerden başka bir yere gitmek için bugün pek çok alternatif bulunuyor. Süper uygulamalar ise bu alternatifleri tek bir yerde topluyor. Böylelikle taksi çağırmak, araç kiralamak ya da bisiklet, scooter, araba paylaşımı için ayrı ayrı uygulama yerine tek bir yerden işlem yapabiliyorsunuz.

4. Finansal Hizmetler
Bir süper uygulamanın olmazsa olmazı ödeme adımıdır. Kullanıcıların kendi dijital cüzdanlarını süper uygulama içinde oluşturması ve sonrasında uygulama içinden tüm hizmetlerde hızlı bir şekilde ödeme yapabilmesi kullanıcı deneyimi için son derece önemlidir ancak tabi ki bu başlık sadece ödemeyi içermiyor. Süper uygulama içinden kredi kullanabilmek, sigorta satın alabilmek gibi hizmetlerin olması kullanıcıyı farklı bir uygulama arayışından kurtarması sebebiyle önem arz etmektedir.

5. Yiyecek Teslimatı
Süper uygulamalarda yiyecek/ market alış verişi teslimatı kullanıcıların gündelik kullanım için önemli olduğundan süper uygulamalarda da önem verilen başlıklardan biridir.

6. Fatura ve Hizmet Ödemesi
Süper uygulamalarda etkileşimi derinleştiren bir diğer özellik de tüm faturalarınızı tek bir yerden ödeyebilmenizdir.

Süper uygulamalar, içinde onlarca birbirinden bağımsız mini uygulamalar/ programlar içeren uygulamalardır şeklinde kısa bir tanım yapabiliriz. Cep telefonunda sadece bir kaç kez ya da ihtiyaç halinde kullanacağınız uygulamalardan tutun da gündelik hayatınızın olmazsa olmaz tüm uygulamalarının tek bir yerde olduğunu düşünün. Uygulamaya bir kere giriş yaptıktan sonra uygulamalar arasında istediğiniz gibi geziyor sürekli sürekli aynı bilgileri farklı uygulamalara girmiyorsunuz. Herhangi bir uygulamada bir satın alma yaptığınız durumda da ödeme işlemini çok hızlı bir şekilde yapabiliyorsunuz…. Bu sizce de “süper” değil mi?

Bu iki taraf için de süper aslında. Müşteri açısından bakıldığında tek bir uygulamadan tüm işlemlerini yapabilme kolaylığı varken, uygulama tarafından bakıldığında ise inanılmaz büyüklükte bir veriye erişim imkanı var. Bir mesajlaşma uygulaması olarak yola çıkıp belirli sayıda bir müşteri kitlesine ulaştıktan sonra uygulamanıza ek bir müşteri edinimi maliyetine katlanmadan yeni uygulamalar ekliyorsunuz. Bu uygulamaların kullanımı ile içerideki müşteri verisi birikmeye başlıyor. Bu verinin “doğru” analiz edilmesi sonrası son derece değerli bilgiler elde ediyor, bu bilgiyi yeni yeni uygulamalar eklemek için kullanıyorsunuz. Ek olarak, gerek yeni müşteri edinimi noktasında gerekse ödemeye konu olan uygulamalardaki Fraud kontrollerinde bu işlemlerin merkezde bir kere yapılıyor olması gibi avantajlar da cabası. Örnek vermek gerekirse, WeChat üzerinden bir ödeme yaparken bir kez AML ( kara para aklama) kontrolünden geçtiğinizde yine aynı uygulama üzerinden bir sigorta ya da kredi satın aldığınızda aynı kontrolden geçmenize gerek olmayacaktır. Bir nevi kazan-kazan ilişkisi…

Peki süper uygulamalar hep süper mi hiç dezavantajı yok mu sorusu akla geliyor olabilir. Burada da aslında konu müşteri deneyimine dokunuyor. Yüzlerce, binlerce uygulamanın tek bir yerde olması her uygulamada aynı kusursuz deneyimi müşterilere veremeyebilir. Bu da üzerine çokça kafa yorulması gereken önemli bir nokta.

Ana hatları ile süper uygulamalar nedir, ne yapar, avantajları, dezavantajları nedir sorularına cevap aradıktan sonra ülkemizde süper uygulama var mı ya da olur mu diye soracak olursak özellikle ödeme sistemleri tarafında pek çok ülkenin ilerisinde olan bir ülkede süper uygulama olmaması için hiç bir neden yok. Henüz daha tam olmasa bile bugün Getir, Trendyol, YemekSepeti, HepsiBurada ekledikleri yeni hizmetler ile süper uygulama olma yolunda emin adımlarla ilerliyor. Vodafone biraz daha geriden de olsa Vodafone Yanımda ile benzer bir stratejiyi güdüyorlar. Elektronik para şirketleri de benzer şekilde süper uygulama olmak için farklı hizmetleri uygulamalarının içine ekliyorlar. Kendini şehrin süper uygulaması olarak konumlandıran İstanbul Senin uygulaması da süper uygulama olma yolunda potansiyel içeriyor.

Burada çok kısa bir şekilde süper uygulama olma stratejisine de göz atmak gerekiyor. Asya ülkelerinden çıkan süper uygulamalara baktığımda şunu söylemek mümkün:

Müşteri kitlesini oluşturacak bir uygulama çıkar ( örneğin bir mesajlaşma uygulaması)
Bu uygulamaya farklı uygulama geliştiricilerin de mini uygulamalar ekleyebilmelerini sağlayacak platformu oluştur, bu geliştiriciler ile ortaklıklar kur
Eldeki büyük müşteri verisinden içgörüler oluşturarak uygulamada güncellemelere git.

Tüketiciler bu uygulamaları kullandıkça alışmaya hatta farklı uygulamalardaki fonksiyonları da buralarda aramaya başlayacaktır. Bu noktada süper uygulama yolculuğuna çıkmış olanların stratejilerini doğru belirlemesi, elde ettikleri müşteri verisini doğru analiz etmesi son derece önemli. Doğru analiz ile ihtiyacı görenler doğru iş birlikleri ile fark yaratabilirler.